Σκέψεις για ένα σύγχρονο Κοινοτισμό, όπως αυτός παρουσιάζεται στο νέο βιβλίο του Γιώργου Κολέμπα*

Αυτοδιαχείρηση, αλληλεγγύη, συνεργατισμός, αμεσοδημοκρατία, ελευθεριακός, «από τα κάτω», κίνημα… λέξεις και όροι που χαρακτηρίζουν, περιγράφουν και δομούν κοινωνικές ομάδες, μικρές ή μεγάλες, κοινωνικούς χώρους, μικρούς ή μεγάλους, κοινωνικά εγχειρήματα, μικρά ή μεγάλα. Τι θα μπορούσε όμως να συνδέσει του παραπάνω όρους και να τους εντάξει σ’ ένα ευρύτερο πλαίσιο κοινωνικών λειτουργιών; Πως δηλαδή θα μπορούσαν να συνυπάρξουν αυτοί οι όροι και παράλληλα να λειτουργούν ως τα δομικά χαρακτηριστικά ενός κοινωνικού μετασχηματισμού, ενός νέου κοινωνικού εγχειρήματος;

Ο Γιώργος Κολέμπας κάνει αυτή τη σύνδεση μέσα από την αναβίωση του πνεύματος του Κοινοτισμού.  Όχι, όμως, με την ανάδειξη μια ξεθωριασμένης εσωστρεφής εικόνας ή με την αναβίωση μιας άυλης και όμορφης κοινωνικής μυθιστορίας με θρησκειολογικά, σχεδόν, χαρακτηριστικά ή ακόμα περισσότερο ως μια «νεοφιλελεύθερη πρόζα», αλλά με σαφή, σύγχρονο, εξωστρεφή και επιστημονική τρόπο, ξεκαθαρίζοντας, μάλιστα, από την αρχή, ότι ο Κοινοτισμός που οραματίζεται περνά μέσα από μια αταξική κοινωνία της ισοκατανομής και της αλληλεγγύης. Η κοινωνική, αλληλέγγυα, συνεργατική οικονομία των αναγκών -και όχι των επιθυμιών-, λέει ο συγγραφέας, μπορεί να διεκδικήσει την ανάδειξή της σε κυρίαρχη οικονομία της μετάβασης σε μια μετακαπιταλιστική κοινοτική οικονομία, ένα σύγχρονο Κοινοτισμό δηλαδή, μόνο μέσα από την εύρεση –κάθε φορά, μιας ισορροπίας μεταξύ των συλλογικών αναγκών και των αναγκών του κάθε μέλους του εγχειρήματος της.
Και συνεχίζει: Η επιτυχία στη διαμόρφωση ενός τρόπου «αυτοδιακυβέρνησης» των συνεργατικών συλλογικοτήτων της, θα την κάνει ελκυστική και στα μάτια μεγαλύτερων κοινωνικών ομάδων, οι οποίες θα μπορούν να οργανώσουν  περαιτέρω αυτοδιακυβερνητικούς κοινωνικούς πειραματισμούς. Αν γίνει αυτό, καταλήγει ο Γιώργος Κολέμπας, τότε η κοινωνική, αλληλέγγυα, συνεργατική οικονομία, από συμπληρωματική προς τον ιδιωτικό και κρατικό τομέα της οικονομίας που είναι σήμερα, θα μπορέσει να ανταγωνιστεί αυτούς τους τομείς και κάποια στιγμή να γίνει κυρίαρχη απέναντί τους.

Ορθώς ο Γιώργος Κολέμπας ρίχνει το βάρος στην πρωταρχική εικόνα μιας συνεργατικής συλλογικότητας. Και μάλιστα για αρκετούς λόγους. Η αυτοδιαχειριστική ικανότητα μιας ομάδας, έστω και μικρής, μπορεί σίγουρα να λειτουργήσει σαν παραδειγματική (όχι μιμητική) εικόνα ενός μεγαλύτερου εγχειρήματος. Έτσι, μια πρωτοβάθμια, κατά κάποιο τρόπο, συλλογικότητα μπορεί να μετασχηματίσει και να εξελίξει, μια κοινωνία διαδικασία ή οποία χωρίς το παράδειγμα κινδυνεύει να μείνει θεωρητικός μύθος και πέσει στην ιστορική λήθη.

Αναφερόμενος στα βασικά χαρακτηριστικά του κοινοτισμού σήμερα, ο συγγραφέας, επικεντρώνει στο αξιακό του σύστημα, στην οικονομική του θεωρία, στην τεχνολογική του εικόνα, στον ανθρώπινο παράγοντα σχετικά με την εργασία, στην πολιτική του θέση και φυσικά στην κινηματική του παρακαταθήκη. Και φυσικά δεν θα μπορούσε να προσεγγίσει καλύτερα τον Κοινοτισμό, ως πολιτική και κοινωνική συνθήκη μετασχηματισμών, χωρίς την χρήση ιστορικών, εξελικτικών και σημερινών παραδειγμάτων, τόσο στον ελληνικό χώρο όσο και στον υπόλοιπο κόσμο.

Το οικοχωριό Λας Γαβιότας στην ανατολική σαβάνα της Κολομβίας, η ισπανική Μαριναλέντα, το παράδειγμα στ’ Απεράθου, ο ιδιαίτερος κοινοτισμός των ιθαγενών λαών, η Κουρδική δημοκρατική αυτονομία, οι διάσπαρτες οικοκοινότητες και φυσικά το Ζαπατίστικο κίνημα με τις αντιπρωτοποριακή του, και άρα συλλογική, διάσταση, δείχνουν, τουλάχιστον σε μια πρωταρχική φάση, τον δρόμο των κοινωνικών μετασχηματισμών. Την πρώτη εικόνα (αν και σε ορισμένες περιπτώσεις μπορούμε να μιλάμε για ουσιωδέστερους μετασχηματισμούς) που επιμένει και ο συγγραφέας.

      Πολλοί- ες  έχουν εκφράσει τον προβληματισμό τους για τις τιμές των προϊόντων που διακινεί η Terra Verde κι ότι σε γενικές γραμμές είναι ακριβά η πολλές φορές, αγγίζουν το επίπεδο των “γκουρμέ” γεύσεων..

      Το ζήτημα των τιμών είχε εξαρχής  απασχολήσει, και απασχολεί την συνέλευση της Terra Verde. Αρχικά, οφείλουμε να διευκρινίσουμε ότι στην διάφανη τιμή των προϊόντων, αναγκαστικά προστίθεται από την Terra Verde ένα ποσοστό της τάξεως του 20%-25% για τα λειτουργικά έξοδα (ενοίκιο- ΔΕΗ- Τηλέφωνο), επιπλέον, το ΦΠΑ καθώς κι ένα  5-8% για τα μεταφορικά, αν τα προϊόντα έρχονται από περιοχές εκτός Χανίων.

      Η Terra Verde, στα πλαίσια του εναλλακτικού και αλληλέγγυου εμπορίου, πριμοδοτεί και ενισχύει μικρό-παραγωγούς, και γυναικείους συνεταιρισμούς (οι οποίοι τις περισσότερες φορές έχουν έναν σεβασμό κι αγάπη γι αυτό που παράγουν), κι εδώ αναγκαστικά  δεν θα μπορούσαν να ανταγωνιστούν τις τιμές μεγάλων επιχειρήσεων ή τις πατάτες Αιγύπτου.

     Θα μπορούσε κανείς να πει λοιπόν, ότι τα προϊόντα της Terra Verde δεν απευθύνονται σε ανέργους αλλά σ' αυτούς που έχουν μια οικονομική δυνατότητα μεγαλύτερη από την πλειοψηφία της κοινωνίας. Οπότε η Terra Verde με αυτές τι τιμές, “γέρνει” απ την μια μπάντα. Αυτή του παραγωγού κι όχι του καταναλωτή. Αυτό εν μέρη είναι αλήθεια. Ωστόσο στην Terra Verde υπάρχουν και προϊόντα πρώτης ανάγκης, όπως το ρύζι, και τα όσπρια. Προϊόντα τα οποία απευθύνονται και σε φτωχά στρώματα μιας και η τιμή τους, είναι χαμηλότερη απ' ότι στο κοινό εμπόριο. Όσο για τα πιο ακριβά προϊόντα, όπως μακαρόνια και απορρυπαντικά, ας αναλογιστούμε ότι, τα συγκεκριμένα, σε αντίθεση με αυτά των μεγάλων super market δεν παράγονται σε συνθήκες σκλαβιάς. Αλλά παράγονται με σεβασμό στο περιβάλλον και τον εργαζόμενο, με βάση τις αρχές της συμμετοχικότητας, της αυτονομίας, της αλληλεγγύης,της αυτοοργάνωσης, και της αντίστασης σε κάθε μορφή κερδοφόρας διαμεσολάβησης.

     Ενώ παράλληλα, κουβαλάνε και μια ιστορία κινηματική κι ενός άλλου προτάγματος- παραδείγματος(ζαπατιστικός καφές, MST, κίνημα απελευθέρωσης από τη Μαφία/Παρακράτος, ΒΙΟΜΕΤ, Εκδόσεις συναδέλφων) απέναντι στην βαρβαρότητα της εποχής μας. Το αλληλέγγυο εμπόριο δεν θα μπορούσε να συναγωνιστεί τα Lidl ή τις μεγάλες αλυσίδες super market και θα ήταν λάθος αν το έκανε. Εξάλλου, δεν είναι αυτός ο σκοπός για τον όποιο δημιουργήθηκε. Πρέπει όλοι,συλλογικά μέσα στην καταναλωτική κοινωνία να αμφισβητήσουμε τις υπάρχουσες κοινωνικές σχέσεις, την εκμετάλλευση και την κερδοσκοπία στην καθημερινή μας πρακτική.

    Να αποτελέσουμε όλοι μαζί ένα άλλο πρόταγμα στην κρίση που μας μαστίζει, κοινωνική, ηθική και ιδεολογική.